Ηλεκτρονικά τσιγάρα (e-cigs): Είναι ένας ασφαλής τρόπος για τους καπνιστές να κόψουν το κάπνισμα ή μια πύλη που παγιδεύει τα παιδιά στο κάπνισμα, μια συνήθεια που είναι γνωστό ότι προκαλεί θανατηφόρα νοσήματα στην καρδιά και τους πνεύμονες καθώς και καρκίνο; Οι εμπειρογνώμονες σε θέματα δημόσιας υγείας και οι ερευνητές σε θέματα που έχουν να κάνουν με το κάπνισμα προσπαθούν να το διαλευκάνουν αλλά, μέχρι στιγμής, τα αποτελέσματα είναι ανάμικτα.
Τα βασικά
Τα ηλεκτρονικά τσιγάρα είναι συσκευές που λειτουργούν με μπαταρία που μπορεί να μοιάζουν με ένα πραγματικό τσιγάρο ή ένα στυλό. Κάποια ηλεκτρονικά τσιγάρα έχουν δεξαμενές αναπλήρωσης και γι’ αυτό μπορεί να φαίνονται κάπως διαφορετικά. Υπάρχουν εκατοντάδες μάρκες και συχνά προωθούνται στην αγορά σαν ένας τρόπος για να πάρεις τη δόση της νικοτίνης που χρειάζεσαι χωρίς τους κινδύνους που συνεπάγεται το κανονικό κάπνισμα. Όλα τα ηλεκτρονικά τσιγάρα λειτουργούν με τον ίδιο βασικό τρόπο:
- Έχουν δοχεία γεμάτα με υγρό που συνήθως περιέχει νικοτίνη, αρωματικές ουσίες και άλλα χημικά προϊόντα.
- Έχουν μια συσκευή θέρμανσης που μετατρέπει το υγρό σε ατμό που τον ρουφάς μέσα στους πνεύμονές σου όταν εισπνέεις.
Είναι ασφαλή;
Τα περισσότερα ηλεκτρονικά τσιγάρα περιέχουν νικοτίνη η οποία είναι εθιστική. Όταν σταματήσεις να χρησιμοποιείς το ηλεκτρονικό τσιγάρο, μπορεί για κάποιο χρονικό διάστημα να αισθάνεσαι κατάθλιψη και ευερεθιστότητα. Η νικοτίνη αυξάνει τα προβλήματα στα άτομα που πάσχουν από καρδιαγγειακές ασθένειες. Επίσης, η νικοτίνη μπορεί να βλάψει την ανάπτυξη του εγκεφάλου στα παιδιά, να επηρεάσει την μνήμη και την προσοχή τους και να έχει αρνητικές επιπτώσεις στην ανάπτυξη των βρεφών πριν τη γέννησή τους. Οι έγκυες γυναίκες δεν πρέπει για κανένα λόγο να κάνουν χρήση νικοτίνης.
Αλλά οι ανησυχίες ξεπερνούν τη νικοτίνη. Μερικές μάρκες το ηλεκτρονικά τσιγάρα συμπεριλαμβάνουν χημικές ουσίες όπως φορμαλδεΰδη – που συχνά χρησιμοποιείται σε οικοδομικά υλικά – και ένα άλλο συστατικό που χρησιμοποιείται σε αντιψυκτικά προϊόντα και μπορεί να προκαλέσει καρκίνο.
Οι γεύσεις στα ηλεκτρονικά τσιγάρα μπορεί επίσης να είναι προβληματικές. Μερικές μάρκες χρησιμοποιούν μια χημική ουσία με βουτυρώδη γεύση που ονομάζεται διακετύλιο, το οποίο συχνά προστίθεται σε τρόφιμα όπως το ποπ κορν. Όταν εισπνέεται, το διακετύλιο μεταξύ άλλων, μπορεί να προκαλέσει μια ασθένεια των πνευμόνων που ονομάζεται “ποπ-κορν του πνεύμονα.”
Είναι πιο ασφαλή από το κάπνισμα;
Τα ηλεκτρονικά τσιγάρα δεν θεωρούνται ότι είναι 100% ασφαλή για την υγεία, αλλά οι περισσότεροι ειδικοί πιστεύουν ότι είναι λιγότερο επικίνδυνα από τα τσιγάρα. Σύμφωνα με στατιστικές, στην Ελλάδα το κάπνισμα κανονικών τσιγάρων σκοτώνει σχεδόν 100.000 άτομα τον χρόνο. Το μεγαλύτερο μέρος της ζημίας προέρχεται από τις χιλιάδες χημικές ουσίες που δημιουργούνται από την καύση του τσιγάρου και που εισπνέονται με τον καπνό.
Το ηλεκτρονικό τσιγάρο δεν καίγεται, οπότε οι χρήστες του δεν εκτίθενται σε αυτές τις τοξίνες. Μια ανασκόπηση του 2015 από εμπειρογνώμονες του Public Health England εκτιμά ότι τα e-cigs είναι 95% λιγότερο επιβλαβή από το κάπνισμα κανονικών τσιγάρων. Κάποιοι ειδικοί θεωρούν ότι ο αριθμός αυτός είναι λίγο υψηλός. Οι πιο έντονοι επικριτές του ηλεκτρονικού τσιγάρου πιθανότατα θα έλεγαν ότι είναι λιγότερο επικίνδυνα από τα κανονικά τσιγάρα κατά το μισό ή κατά δύο-τρίτα. Από πρακτική άποψη όμως, είναι από 80% έως 85% λιγότερο επικίνδυνα. Ορισμένα κράτη και κοινότητες που απαγορεύουν το κάπνισμα σε δημόσιους χώρους απαγορεύουν επίσης και την χρήση ηλεκτρονικών τσιγάρων. Όμως, αν και ο κίνδυνος του δευτερογενούς καπνίσματος από το ηλεκτρονικό τσιγάρο δεν είναι μηδενικός, είναι κατά πολύ περιορισμένος σε σύγκριση με το κανονικό κάπνισμα.
Βοηθούν στο να κόψεις το κάπνισμα;
Δεν υπάρχει καθοριστική μελέτη για αυτό το θέμα. Σύμφωνα με μερικούς ειδικούς όμως, υπάρχουν αρκετά σοβαρές ενδείξεις ότι τα ηλεκτρονικά τσιγάρα βοηθούν μερικά άτομα να κόψουν το κάπνισμα. Το πρόβλημα είναι ότι οι περισσότεροι χρήστες ηλεκτρονικών τσιγάρων χρησιμοποιούν ταυτόχρονα και κανονικά τσιγάρα. Τα άτομα αυτά χρησιμοποιούν ηλεκτρονικά τσιγάρα σε μέρη ή καταστάσεις όπου δεν επιτρέπεται να καπνίζουν κανονικά τσιγάρα, όπως σε ένα γραφείο, αλλά συνεχίζουν να καπνίζουν όπου μπορούν.
Κάποιοι άλλοι ειδικοί θεωρούν ότι δεν υπάρχει καμία απόδειξη ότι το ηλεκτρονικό τσιγάρο είναι μια ασφαλής και αποτελεσματική μέθοδος για να κόψεις το κάπνισμα. Αυτοί οι ειδικοί προτείνουν να συζητήσεις το θέμα με το γιατρό σου που μπορεί να σου προτείνει κάποια φάρμακα και στρατηγικές που αποδεδειγμένα συντελούν στο κόψιμο του καπνίσματος.
Το American Heart Association λέει ότι τα ηλεκτρονικά τσιγάρα πρέπει να χρησιμοποιούνται σαν η τελευταία λύση για το κόψιμο του καπνίσματος.
Συντελούν στο να εθίζονται τα παιδιά στο κάπνισμα;
Οι ειδικοί που κριτικάρουν τα ηλεκτρονικά τσιγάρα θεωρούν ότι το “άτμισμα” (vaping) εθίζει τα παιδιά στην νικοτίνη και ότι τα προωθεί στο κάπνισμα κανονικών τσιγάρων όταν θέλουν μεγαλύτερη ικανοποίηση. Δύο πρόσφατες μελέτες δείχνουν έναν σύνδεσμο. Μια μελέτη του 2016 που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Pediatrics διαπίστωσε ότι οι έφηβοι που ποτέ δεν κάπνισαν αλλά χρησιμοποίησαν e-cigs είχαν έξι φορές περισσότερες πιθανότητες να δοκιμάσουν κανονικά τσιγάρα σε σύγκριση με παιδιά που δεν έκαναν καθόλου χρήση e-cigs. Μια άλλη μελέτη που δημοσιεύτηκε το 2015 στο περιοδικό Journal of the American Medical Association διαπίστωσε ότι επίσης υπάρχει σχέση. Οι ερευνητές ρώτησαν 2.500 μαθητές ενός γυμνασίου του Los Angeles που δεν είχαν καπνίσει ποτέ. Διαπίστωσαν ότι τα παιδιά που χρησιμοποιούσαν e-cigs είχαν περισσότερες πιθανότητες από τους μη χρήστες να καπνίσουν κανονικά τσιγάρα ή άλλα προϊόντα καπνού το επόμενο έτος.
Τι άλλο χρειάζεται να γνωρίζεις
Μπορούν να ανατιναχθούν. Σύμφωνα με το FDA, μεταξύ του 2009 και 2015, στις ΗΠΑ υπήρξαν 134 περιστατικά που η μπαταρία του ηλεκτρονικού τσιγάρου υπερθερμάνθηκε προκαλώντας πυρκαγιά ή έκρηξη. Μερικά άτομα τραυματίστηκαν σοβαρά.
Μπορούν να προκαλέσουν δηλητηριάσεις. Η υγρή νικοτίνη είναι ιδιαίτερα επικίνδυνη για τα μικρά παιδιά. Τα περιστατικά δηλητηριάσεων είναι σε άνοδο. Κράτα τα ηλεκτρονικά τσιγάρα μακριά από παιδιά. Για τους μελλοντικούς κανονισμούς, το FDA σχεδιάζει να προσθέσει στη συσκευασία προειδοποιήσεις σχετικά με νικοτίνη και να κάνει τις συσκευασίες προϊόντων που περιέχουν υγρή νικοτίνη δύσκολές στο να ανοιχτούν από παιδιά.
